Во Европа има само три езера во чии води се спојуваат териториите на три различни држави. Едно од нив е токму во нашиот регион, Преспанско Езеро, каде што се среќаваат граничните линии на Македонија, Грција и на Албанија.
Вториот пример е на крајниот север на континентот, тромеѓето меѓу Норвешка, Шведска и Финска, и иако е локална атракција за авантуристите, сепак не е место со голем потенцијал. Затоа, пак, многу интересен е третиот случај, езерото Констанца, кое што ги спојува Германија, Австрија и Швајцарија. Буквално ги спојува. Констанца е единствениот европски кондоминиум, што значи територија што е заедничка за повеќе држави и што не е физички поделена. Да, нема гранични линии, ниту замислени, низ езерските води, тие завршуваат на бреговите, а внатре се им припаѓа на сите три истовремено. Туризмот таму цвета. Едноставно е со кајче или со брод да се оди од една држава во друга, па во трета.
За жал, ја немаме таа привилегија на Преспа. Туризмот овде е замрен и бавно се опоравува. Барем на македонската страна. Грција и Албанија се земји со излез на море, па таму отсекогаш многу помалку се вложувало во езерскиот туризам, додека во Македонија Преспа до 1990-тите беше магнет за летувалци. Затоа е се уште најпрактично ова езеро да се посети од неговиот македонски брег. Особено затоа што неговиот остров, Голем Град, и припаѓа на Македонија и тој не е само единствениот преспански, туку и македонски остров (ако се исклучат неколкуте островчиња на Вардар и на други реки). Змиски остров е второто име на Голем Град, поради големата популација водни змии што ги запоседнале неговите брегови. Но во средината има фантастични археолошки ископини и стари цркви.
Ако стигнете во селото Стење, можете лесно да најдете превоз со кајче до Голем Град. Оттаму е поскапо, чини околу 50 евра и пловењето трае подолго, најмалку час и половина. Затоа, ако успеете да се пробиете до Коњско по тесниот земјен пат, само побарајте го чичко Танас Петрески, локалниот капетан, кој со своите кајчиња за дваесетина евра често пренесува туристи од брегот до Голем Град и назад.
Еднаш пловевме со чичко Танас до островот. Тешки облаци ја имаа обиколено Преспа. Се подготвуваше големо невреме. Тој се колебаше дали да тргне, но ние, откако го имавме поминато најдолгиот пат што може да се помине од Скопје до некое друго место во Македонија, бевме упорни. Интересно е што островот е на карпа, како природно утврдување, па до неговата внатрешност се пристапува само од јужната страна. Токму тука се наоѓа тромеѓето, тука се спојуваат границите. И тука се делат државите. Човек да се запраша – како може вода да се подели со линија? Ете така, замислено. Но многу сериозно. Ветрот дуваше мошне силно кога се враќавме од Голем Град, па капетан Танас беше многу уплашен дека брановите може да го истуркаат кајчето во грчкиот или во албанскиот дел, а тој тогаш би можел да биде сериозно казнет за нелегално преминување меѓудржавна граница, дури и за шверц на луѓе! За среќа, ништо такво не се случи, па додека полека се враќавме кон брегот, ги гледавме караулите останати од социјализмот, кога целата област била силно обезбедувана, поради што Коњско ја немало шансата туристички да се развива како остатокот од Преспа, па си останало рибарско селце со децении.
Чичко Танас се надева дека тоа ќе се смени, а ние се надеваме дека ден поскоро и низ Преспа ќе се плови без граници, и многу луѓе ќе бидат привлечени од можноста со обично кајче за кратко време да поминат три држави.
Гоце Трпковски
